آشوراده دهی در مرکز شبه جزیره میانکاله در شهرستان بندرترکمن، استان گلستان است. آشوراده تنها جزیرهٔ ایرانی دریای خزر است. این جزیره که در سدههای گذشته در پی عملکرد و فعالیت گروههای انسانی با حفر کانال از توده اصلی خشکی خود (شبه جزیره میانکاله) جدا افتادهاست. آشوراده در سال ۱۳۵۴ جز نخستین مناطق زیست کره جهان معرفی و ثبت شد. در همین حال در کنوانسیون جهانی رامسر در زمره تالابهای مهم دنیا قرار گرفت و سومین اهمیت این منطقه عضویت آن در پناهگاه حیات وحش است که در تمامی ایام سال میزبان انواع پرندگان است. ۴۰٪ خاویار ایران در نزدیکی این جزیره به دست میآید.
آشوراده بزرگترین جزیره ایرانی دریای خزر است که در میانکاله بندر ترکمن قرار گرفته و با بندر ترکمن ۱۰ کیلومتر فاصله دارد و فاصلهاش تا گرگان هم ۴۰ کیلومتر است. آشوراده یکی از جاهای دیدنی استان گلستان است که مقصد خیلیها برای سفر است. برای مثال در نوروز ۹۷، ۲۲ هزار گردشگر از این جزیره دیدن کردهاند.
معنی آشور آده یا آشیر آداسی که به آشوراده تبدیل شده، جزیره آشور است. قدیمترها مردم بندر ترکمن دامهای خود را برای چرا به آشوراده میبردند، به همین دلیل ترکمنها به این جزیره مال آشیر هم میگویند. مال به معنی دام است و آشیر یعنی رساندن.
این جزیره از غرب به تنگه چپق اوغلی میرسد و در جنوب جزیره، خلیج گرگان قرار دارد.
اگر کمی تاریخ بخوانیم، میبینیم که این جزیره قبلا سه جزیره بوده، اما بهخاطر بالا آمدن سطح آب دریای خزر، دو جزیره آن زیر آب رفتهاند و حالا فقط همین یک جزیره روی آب مانده.
این جزیره تماشایی بهعنوان یکی از ۵۹ منطقه بینالمللی ذخایر طبیعی ثبت شده و در کنوانسیون جهانی رامسر هم جزو تالابهای مهم دنیا ثبت شده. برای رفتن به این جزیره باید به بندر ترکمن بروید، از اسکله سوار قایق شوید و ۱۰ دقیقه بعد در آشوراده هستید.
تاریخ آشوراده
کارشناسان میگویند شبه جزیره میانکاله که آشوراده در گوشهای از آن قرار دارد، احتمالا روی آبرفتهای دلتایی رودخانهی گوهرباران نکا بهوجود آمده.
جزیره، تاریخ پرماجرایی دارد. بعضیها معتقدند، همان جزیره آبسکون است که سلطان محمد خوارزمشاه در آن از دنیا رفته. صفویان در آن شکار میکردند و چند قلعه برای اقامتشان ساخته بودند که حالا رو به ویرانی هستند. در زمان آقا محمد خان قاجار، روسها آشوراده را تصرف کردند که نیروی ایران آنها را از جزیره بیرون کرد. اما در زمان محمد شاه قاجار دوباره روسها به جزیره برگشتند تا در استرآباد و بندرترکمن قلعه نظامی و مرکز تجاری و مسکونی بسازند.
روسها تا بعد از جنگ دوم جهانی در آشوراده ماندند. در زمان پهلوی اول قلعه نظامی روسها بازسازی شد و مدتی بهعنوان پاسگاه مرزی مورد استفاده قرار گرفت.
این جزیره تا سالهای پیش با امکاناتی همچون پاسگاه ژاندارمری، شرکت تعاونی روستایی، مدرسه راهنمایی، مغازه، مسجد و حسینیه بیش از ۱۰۰۰ نفر سکنه داشتهاست که به مشاغل دامداری، کارگری، پیشهوری و ماهیگیری مشغول بودهاند اما در سال ۱۳۷۲ به علت بالا آمدن سطح آب دریای خزر و رخ دادن سیل مردم جزیره، آنجا را ترک کردند.
هماکنون تنها کارمندان شیلات در آن ساکن هستند.
می روید بندر ترکمن و از آنجا می روید اسکله. در اسکله بازارچه های صنایع دستی هست که لباس های ترکمنی می فروشند و رستوران هایی که می توانید غذاهایی مثل بورک(نانی که داخلش گوشت چرخ کرده و پیاز دارد) یا شیرینی هایی مثل قاطلمه و پیشمه و دونات بخرید و بعد سوار قایق هایی شوید که ۶۰ هزار تومان می گیرند(در سال ۹۷) و شما را به آشوراده می رسانند و همانجا توقف می کنند تا شما گشتتان را در جزیره بزنید و بعد به بندر ترکمن برتان می گردانند. کل جزیره را نیم ساعته می شود گشت و پرنده ها و اسب های وحشی را دید.