در جبهه جنوبي ميدان نقش جهان ـ (ميدان امام) ـ يكي از زيباترين مساجد جهان اسلام قراردارد كه به دستور شاه عباس اول ، توسط استاد علي اكبر اصفهاني احداث گرديده است . در مرحله اول سردرب اصلي و جلوخان ورودي با دو مناره خارجي مسجد ساخته مي شود . درب مسجد با ورقهاي نقره و طلا تزئين گرديده و مربوط به دوره شاه صفي ، جانشين شاه عباس اول است . در داخل مسجد يك حياط اصلي و مركزي ، با چهار ايوان و دو حياط فرعي جانبي قراردارد . گنبد خانه جنوبي به صورت دو پوش اجرا گرديده و فضاي بين اين دوگنبد حدود ۱۲ متر ارتفاع دارد . ارتفاع گنبد خارجي از كف مسجد ۵۰ متر مي باشد . كتيبه هاي مسجد، توسط خطاطان و خوشنويسان معروف دوران صفويه مانند : عليرضا عباسي ، عبدالباقي تبريزي ، محمدصالح اصفهاني و محمدرضا امامي مزين شده است . تمام سطوح جرزها و ديوارها و گنبد و مناره ها و طاق نماهاي داخلي و خارجي مسجد از كاشيهاي هفت رنگ و مرعق پوشيده شده است . نقوش اين كاشي كاريها (گل و بوته ها) به صورت مجرد و رمزي ظاهر مي شود .
داستان ساخت یک مسجد از یک نذر آغاز شد. شاه طهماسب صفوی که به تازگی از یکی از جنگ‌هایش جان سالم به در برده بود نذر کرد به شکرانه نجاتش مسجدی بسازد؛ اما در میانه جنگ‌ها و کشمکش با ازبکان فرصت ادای نذرش را پیدا نکرد. تاریخ اما به گونه‌ای ورق خورد که نوه‌اش یعنی شاه عباس صفوی، نذر پدربزرگ را به شکوهمندترین صورت ممکن از مال خالص خود ادا و ثواب آن را به روح جدش تقدیم کند. مسجد امام در رقابت با مسجد جامع شهر اصفهان ساخته شد. مسجد جامع یا همان عتیق، مربوط به دوره حکومت سلجوقی بود. شاه عباس، نوه طهماسب صفوی، که به تازگی اصفهان را برای پایتختی انتخاب کرده بود می‌خواست محور تجارت را از مرکز شهر و پیرامون مسجد جامع، به میدان نقش جهان جابه‌جا کند. بنابراین دستور داد مسجدی با ظرفیت مناسب برای برگزاری مراسم دینی پایتخت ساخته شود. مسجدی ساده اما باشکوه که در سراسر آن رنگ‌های فیروزه‌ای و آبیِ کاشی‌کاری‌ها حال و هوایی آسمانی به بیننده می‌بخشد. گنبد مسجد امام بلندتر از هر بنایی در میدان نقش جهان است و بر تمام شهر اشراف دارد که جایگاه مهم دین در حکومت صفوی را به نمایش می‌گذارد.
مسأله ای که در مسجد امام جلب توجه می کند و اکثر سياحان و جهانگردان نيز به آن اشاره کرده اند و معماران و مهندسين نيز آن را يکی از استادانه ترين شگردهای معماری به حساب آورده اند مسأله رعايت جهت قبله در مسجد است. سازندگان مسجد طوری سردر را درست کرده اند که با عبور از ميان ايوان ورودی بدون آنکه احساس شود، نيم چرخی به سمت راست زده می شود. در حقيقت معمار برجسته اين اثر با يک زاويه ۴۵ درجه مسجد را در جهت قبله قرار داده است.
به طور کلی مسجد امام اصفهان با مناره های رفيع و ايوان های سر به فلک کشيده و شبستان های عالی و محراب های نفيس و همچنين با طرح يکپارچه و متوازن خود از شاهکارهای بی نظير و مسلم معماری زمان صفويه است. مسجدی که در عصر خود از عجايب زمان بوده و در حقيقت نيز به دليل زيبائی طرح، عظمت، ابعاد و شکوه و جلال کاشيکاری هايش ستاره درخشان هنر عصر صفوی است.
كتیبه سر در با شكوه مسجد به خط علیرضا عباسی خوشنویس نامدار عصر صفویه است كه تاریخ آن سال ۱۰۲۵ ذكر شده است.
اسپرهای طرفین در ورودی ۸ لوحه با نوشته هایی مشكی بر زمینه فیزوهای دارند كه در هر یك از این اسپرها ۴ لوحه كار گذاشته شده. در جلو خان سردر مسجد نیز كتیبه هایی با عبارات و اشعاری وجود دارد. تخت سنگ بزرگی نیز در ضلع غربی جلوخان هست كه از نوشته های آن تنها بسم الله الرحمن الرحیم به جا ماند. كتیبه نمای خارجی سردر، خط ثلث سفید بر زمینه كاشی خشت وجود دارد.
اشعاری به خط نستعلیق در اصلی مسجد را كه پوشش نقره و طلا دارد. زینت بخشیده است در این اشعار سال اتمام و نصب در ۱۰۳۸ تا ۱۰۵۲ ذكر شده است. اشعار فوق الذكر ۱۶ بیت است كه هشت بیت آن بر یك لنگه و هشت بیت دیگر بر لنگه دیگر آن به طور برجسته نقش بسته است. این در، در ضلع جنوبی واقع است.
كتیبه های داخل مسجد را خوشنویسانی چون عبدالباقی تبریزی، محمد صالح اصفهانی محمد رضا امامی و محمد غنی نوشتهاند كه از آن جملهاند: كتیبه ایوان بزرگ مسجد و اطراف محوطه زیرگنبد به خط عبدالباقی تبریزی كتیبه بالای محراب مرمری به خط محمد صالح اصفهان، كتیبههای چهلستون شرقی گنبد جنوبی به خط محمد رضا امامی و كتیبه داخل ایوان شمالی مسجد به خط عبدالباقی تبریزی.
این مسجد عظیم دارای دو شبستان قرینه در اضلاع شرقی و غربی صحن است. یكی از این شبستانها (شبستان شرقی) بزرگتر اما ساده و بی تزیین است و دیگری (شبستان غربی) كوچكتر است اما تزییناتی با كاشیهای خشت هفت رنگ دارد و محراب آن نیز از زیباترین محرابهای مساجد اصفهان است.
در دو زاویه جنوب غربی و جنوب شرقی دو مدرسه به طور قرینه قرار دارد كه مدرسه زاویه جنوب شرقی را كه حجرههایی نیز برای سكونت طلاب دارد، مدرسه ناصری و مدرسه زاویه جنوب غربی را سلیمانیه مینامند.
ارتفاع ایوان بزرگ جنوبی مسجد ۳۳ متر است و دو مناره در طرفین آن قرار گرفتهاند كه ارتفاع هر یك از آنها ۴۸ متر است. این دو مناره با كاشی تزیین شدهاند و نامهای محمد و علی به طور تكرارای به خط بنایی بر بدنه آنها نقش بسته است.
گنبد بزرگ مسجد تزئینات جالبی از كاشیكاری دارد و نیز داری كتیبهای به خط ثلث سفید بر زمینه كاشی خشت لاجوردی است.
انصافا بی نظیره عالیه
آره واقعا خیلی قشنگه هنر شرقی